Από το τρίτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου 2015 και στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ «Προώθηση της Ποιότητας και της Ισότητας στην Εκπαίδευση: Μια δυναμική προσέγγιση Βελτίωσης της Σχολικής Αποτελεσματικότητας» και του Καινοτόμου προγράμματος Πολιτιστικών Θεμάτων με τον ίδιο τίτλο, άρχισε να λειτουργεί στο Σχολείο Εικαστικό Εργαστήριο για τους μαθητές/τριες του ΣΤ2 και Ε1 με την επίβλεψη των Εκπαιδευτικών των τμημάτων: κ. Ευαγγελίας Γαβριήλ (ΣΤ2) και κ. Ελένης Ντούσκου (Ε1) και με την εθελοντική συμμετοχή της Εικαστικού Δημιουργού κ. Δέσποινας Μεϊμάρογλου.
Το Εικαστικό Εργαστήριο πραγματοποιείται για ένα 2/ωρο κάθε εβδομάδα, εναλλακτικά, για τους μαθητές/τριες του ΣΤ2 και Ε1, στις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης. Επειδή το μαθητικό δυναμικό του Σχολείου βρίσκεται σε κοινωνικά και οικονομικά μειονεκτούσα περιοχή, η εξασφάλιση της ποιότητας και της ισότητας στην εκπαίδευση απαιτεί την ανάπτυξη εμπειρικά τεκμηριωμένων στρατηγικών και δράσεων ώστε το Σχολείο να κατορθώσει να μειώσει τον αριθμό των μαθητών/τριών με χαμηλές μαθησιακές επιδόσεις, δίνοντάς τους τα απαραίτητα ερεθίσματα και μέσα από την τέχνη ώστε να συμβάλλει στην κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία, κλείνοντας το χάσμα των μαθησιακών διαφορών των μαθητών και της κοινωνικό – πολιτισμικής κατάστασης της οικογένειας τους.
Η διαμορφωμένη πολιτική του Σχολείου είναι ότι τα ερεθίσματα μέσα από την τέχνη μπορούν να είναι πιο έντονα και συνεπώς πιο αποτελεσματικά, αφού μπορούν να απευθύνονται κύρια- αλλά όχι μόνο- και να κινητοποιούν τα συναισθήματα των μικρών μαθητών. Επιπλέον, η εμπειρία μας και από άλλα προγράμματα που χρησιμοποιήθηκαν οι «Τέχνες» [«Πρώτα ζεις μετά μαθαίνεις» (Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών), «ΔΑΦΝΗ 3» (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)] αποδεικνύει στην πράξη ότι η δυναμικά συναισθηματική προσέγγιση της τέχνης μπορεί να βελτιώσει τη σχολική αποτελεσματικότητα. Το Σχολείο ως χώρος γίνεται περισσότερο επιθυμητό – αγαπητό από τους μαθητές (ποσότητα διδασκαλίας) αλλά και ως μέσο (ωρολόγιο πρόγραμμα) γίνεται πιο αποτελεσματικό – ευπρόσδεκτο – ενδιαφέρον και συναφές με τις ανησυχίες των μαθητών (ποιότητα διδασκαλίας). Εδώ μπορούμε να «εξετάσουμε» την αποτελεσματικότητα του Σχολείου ως προς τα επιτεύγματα των μαθητών του όχι μόνο στο γνωστικό αλλά και στο συναισθηματικό και ψυχοκινητικό τομέα.
Στο Εικαστικό Εργαστήριο, οι μαθητές/τριες με την επίβλεψη των Εκπαιδευτικών και τη συμμετοχή της Εικαστικού Δημιουργού κ. Δέσποινας Μεϊμάρογλου, εργάζονται ακολουθώντας το μοντέλο του Reggio Emilia, σύμφωνα με το οποίο η παιδαγωγική διαδικασία οργανώνεται πάνω στα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 1. Παιδοκεντρική διδασκαλία, 2. Έμφαση στην κοινωνικό – συναισθηματική ανάπτυξη του μαθητή, 3. Έμφαση στη διαδικασία μάθησης και όχι μόνο στο αποτέλεσμα, 4. Αναγνώριση ότι κάθε μαθητής/τρια μαθαίνει με διαφορετικό τρόπο. Οι μαθητές/τριες αφού εξασκηθούν στην καθημερινή παρατήρηση πραγμάτων, σχεδίων, εικόνων συμπεριφορών, δράσεων, προβλημάτων, έχουν ευκαιρίες να πειραματιστούν, να αντιληφθούν τον όγκο των πραγμάτων, να αποκτήσουν αντίληψη του χώρου μέσα από την σύνθεση του ιχνογραφήματός τους, να συνδέσουν την πράξη με το αποτέλεσμα, να συγκρίνουν μαθηματικές έννοιες μέσα από τις σχέσεις των σχημάτων και να προχωρήσουν στη διερεύνηση και διεύρυνση της καθημερινότητας τους, αποτυπώνοντας, ελεύθερα, σε μορφή art-book τα ερεθίσματά τους με λόγο, σχέδιο, παιχνίδια με τις σκιές, μέσα σε ένα πλαίσιο όπου ο μαθητής/τρια αισθάνεται ελεύθερος να προσδιορίσει τις εμπειρίες του σε σχέση με τις εικαστικές δραστηριότητες, να εκφραστεί αυθόρμητα και να καθορίσει εκείνος/η τη χρήση των εικαστικών μέσων, χωρίς επεμβάσεις που καθοδηγούν την έκφρασή του σε προκαθορισμένες και στερεότυπες δραστηριότητες. Σε δεύτερο χρόνο, εκθέτουν ως αυτόνομοι δημιουργοί το συναισθηματικό τους κόσμο με μια μορφή διαλόγου είτε στην ομάδα είτε στην ολομέλεια του τμήματός τους. Έτσι μεταφέρονται τα ενδιαφέροντα – ερεθίσματα των μαθητών/τριών και αποκτούν μια εικαστική διάσταση και μέσα από τη συζήτηση και με δυναμική αλληλεπίδραση γνωστοποιούνται προβληματισμοί και επιλύονται προβλήματα, καλλιεργώντας αξίες όπως σεβασμός, ισότητα, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, συλλογικότητα, συνεργασία, μακριά από αγελαίες ομαδοποιήσεις με ρατσιστικές αναφορές, προάγεται η κοινωνικό – συναισθηματική ανάπτυξη χρησιμοποιώντας δημιουργικές – εικαστικές δραστηριότητες που μπορούν να δώσουν ερεθίσματα για την απελευθέρωση μιας πολύ σημαντικής δεξιότητας, της δυνατότητας ενσυναίσθησης. Η μάθηση γίνεται κοινωνική εμπειρία, αναπτύσσεται η συναισθηματική νοημοσύνη, ενθαρρύνεται η αυτογνωσία και αναπτύσσεται η αυτοπεποίθηση.
Η τέχνη μπορεί να παρέμβει άμεσα στα παιδιά για να δημιουργηθούν ευκαιρίες που σπάνια προκύπτουν από άλλα γνωστικά αντικείμενα. Σ’ αυτήν οφείλεται και η αφομοιωτική ικανότητα μιας μαθήτριάς μας που είπε: «Θα φτιάξω ένα μεγάλο πάρκο και θα βάλω λουλούδια για να ευχαριστηθούν όλοι οι άρρωστοι των νοσοκομείων.»
66 Δημοτικό Σχολείο Αθηνών 